Γράφει ο Τάσος Καρατζόγλου - "Στη μνήμη του Κολοκοτρώνη"
«Κολοκοτρώνα! Κολοκοτρώνα! Έτσι λέγανε το τουρκάκια στα βάθη της Ασίας και το αίμα τους πάγωνε. Η φαντασία τους έπλαθε τεράστιο γίγαντα με τρία μάτια. Το μεσανό, πελώριο, απάνω από τη μύτη, στο κούτελο…».
Έτσι άρχιζε στο αναγνωστικό του δημοτικού
σχολείου διασκευασμένο κείμενο, βασισμένο στο έργο του Σπύρου Μελά «Ο Γέρος του
Μοριά», με το οποίο η ελληνική πολιτεία μάς πρωτομυούσε στη ζωή και τη δράση
του μεγάλου μας πολέμαρχου.
Για τον μεγάλο μας ήρωα της Επανάστασης
γράφτηκαν πολλά και εξαιρετικά βιβλία. Ήδη αναφέρθηκε το έργο του Σπύρου Μελά «
Ο Γέρος του Μοριά». Αναφέρουμε και το εξάτομο έργο του Χρήστου Στασινόπουλου,
το έργο του Δημήτρη Φωτιάδη, αλλά και τα απομνημονεύματα του ίδιου του
Κολοκοτρώνη που ως παντελώς αγράμματος τα υπαγόρευσε στον Γεώργιο Τερτσέτη. Το
ταπεινό μας αφιέρωμα στη μνήμη του (4 Φεβρουαρίου του 1843) θα σταθεί σε δύο
σημεία που εν πολλοίς δεν είναι γνωστά. Στην καλόγρια που συντρόφεψε τον ήρωά
μας την τελευταία δεκαετία της ζωής του και στον θάνατό του.
Η καλόγρια
Το 1833 η βαυαρική αντιβασιλεία που επιτρόπευε τον ανήλικο βασιλιά Όθωνα συνέλαβε και φυλάκισε στις φυλακές Ιτς Καλέ του Ναυπλίου τον Κολοκοτρώνη στα 63 του χρόνια με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Ο ίδιος λέει στα απομνημονεύματά του:
«Μ’
έβαλαν έξι μήνες μυστική φυλακή, χωρίς να δω άνθρωπο εκτός τον δεσμοφύλακα. Δεν
ήξερα τι γίνεται για έξι μήνες, ούτε ποιος ζει ούτε ποιος πέθανε ούτε ποιον
άλλον έχουν στη φυλακή. Για τρεις μέρες δεν ήξερα πως υπάρχω, μου φαινόταν σαν
όνειρο… ποτέ δεν πίστεψα να φτάσουν σε τέτοιο σημείο να φτιάξουν
ψευδομάρτυρες…»
Η δίκη ολοκληρώθηκε και παρά τη σθεναρή
αντίσταση του προέδρου του δικαστηρίου Αναστάσιου Πολυζωίδη και του δικαστή
Γεώργιου Τερτσέτη η απόφαση με πλειοψηφία τριών πέμπτων ήταν «εις θάνατον!» και
η απόφαση να εκτελεστεί με λαιμητόμο εντός του επόμενου εικοσιτετραώρου! Στο
μεταξύ έφτασε η απονομή χάριτος από τον Όθωνα, η ποινή μετατράπηκε σε εικοσαετή
φυλάκιση και ο Κολοκοτρώνης μεταφέρθηκε σε φυλακή στο Παλαμήδι.
Στο υγρό και ανήλιαγο κελί του Παλαμηδιού ο
Γέρος του Μοριά αρρώστησε βαριά και κινδύνεψε. Οι αρχές δώσανε το ελεύθερο σε
μια καλογριά να τον φροντίζει. Τον γιατροπόρεψε σαν πατέρα και τον κοίταξε σαν
άντρα. Γλύκανε τους πόνους του και τη μοναξιά του. Μέσα στο κελί της φυλακής το
γυναικείο χαμόγελο τον γαλήνεψε και του χάρισε την ελπίδα. Κι όπως το γέρικο
δέντρο βγάζει για τελευταία φορά καρπό, έτσι κι ήρωας στα 63 του χρόνια, εκείνη
στα σαράντα, την αγάπησε.
Ο ήρωάς μας έχασε τη γυναίκα του, την Κατερίνα
Καρούτσου από το Λεοντάρι της Αρκαδίας, το 1820 στα 50 του τα χρόνια στη
Ζάκυνθο, όπου υπηρετούσε στο ελληνικό στρατιωτικό σώμα του αγγλικού στρατού και
είχε φτάσει στο βαθμό του ταγματάρχη. Από αυτή του την ιδιότητα και η
περικεφαλαία με την οποία τον παρασταίνουν οι προσωπογραφίες του. Από τότε
έμεινε χήρος.
Από τον έρωτά του με την καλόγρια, την
Μαργαρίτα Βελισσάρη, απόκτησε ένα γιο, που του ’δωσε το όνομα του πρωτότοκου
παιδιού του, του Πάνου, που σκοτώθηκε το 1824 στον δεύτερο εμφύλιο της Επανάστασης.
Τη Μαργαρίτα δεν την παντρεύτηκε, αν κι έζησε μαζί της ως το τέλος της ζωής του
και πέθανε στα χέρια της. Το στερνοπαίδι όμως που του χάρισε το αναγνώρισε
νόμιμο παιδί του και ένα χρόνο πριν πεθάνει το έβαλε πίσω του στο άλογο και
γύρισαν όλη σχεδόν την Πελοπόννησο, για να φιλιωθεί με όσους ήρθε κατά καιρούς
σε ρήξη και να συστήσει το παιδί στον τόπο και στους φίλους ως γνήσιο τέκνο
του.
Ο γιος αυτός πρόκοψε στη ζωή του. Ίσαμε
σήμερα λογαριάζεται ως ένας από τους καλύτερους και πιο μορφωμένους
αξιωματικούς που είχε ο στρατός μας.
Ο θάνατος
Όταν ο Όθωνας ενηλικιώθηκε, αποφυλάκισε τον Κολοκοτρώνη και τον προήγαγε σε στρατηγό. Έκτοτε οι σχέσεις του με το παλάτι ομαλοποιήθηκαν. Εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και ζούσε µε πραότητα και καλοσύνη µικρού παιδιού.
Σα να είχε προαισθανθεί το επερχόμενο
τέλος, έλεγε:
«Ο
χάροντας δεν µου δίνει άλλη διορία».
Την 3η Φεβρουαρίου του 1843 το
παλάτι γιόρταζε τη συμπλήρωση δεκαετίας από την άφιξη στην Ελλάδα του Όθωνα ως
βασιλιά των Ελλήνων. Καλεσμένος στη γιορτή και ο Κολοκοτρώνης. Ήταν ευδιάθετος και διασκέδαζε με την ψυχή του.
Παρακάλεσε τον βασιλιά να διατάξει να παίξουν
ελληνικούς χορούς και παρακινούσε όλους να πιαστούν στον
χορό. Χόρεψε κι αυτός με τις κυρίες των τιμών. Σε κάποια στιγµή ο ∆εληγιάννης του λέει:
«Την
εταλάκωσες, Στρατηγέ» (δηλ. μέθυσες)
«Όχι, βρε
άρχοντα, αλλά θέλω να γλεντήσω στα στερνά μου».
Έφυγε από το παλάτι για το σπίτι του κατά
τις δώδεκα παρά. Ξάπλωσε και το αίμα ανέβηκε στο κεφάλι του («προσεβλήθη καθ’
ύπνον από αποπληξίαν» γράφουν οι εφημερίδες της εποχής). Δεν μπορούσε να
κινηθεί. Η Μαργαρίτα στην αρχή δεν κατάλαβε τίποτα. Μόνο κατά τις τρεις μετά τα
μεσάνυχτα ένιωσε ότι ο Γέρος δεν ήταν καλά.
Έφεραν
τους καλύτερους γιατρούς της Αθήνας,
Ρέζερ, Γλαράκη, Οικονόµου, αλλά ήταν αργά. Τον φλεβοτόμησαν,
του έβαλαν βδέλλες, λαψάνα και χιόνι στο κεφάλι. Όταν για λίγο, πριν
ξεψυχήσει, είδε τόσους ανθρώπους συγκεντρωμένους γύρω του, είπε στον
γιο του Γενναίο:
«Σου
αφήνω τόσους φίλους, όσα φύλλα έχουν τα κλαριά, και φρόντισε να τους φυλάξεις».
Το νέο διαδόθηκε αστραπιαία σ’ όλη την πόλη.
Έκλεισαν τα μαγαζιά και τα σπίτια κι ο κόσµος έφτασε έξω από το σπίτι του.
Ήταν η ώρα 11 το πρωί της 4ης Φεβρουαρίου 1843, όταν ξεψύχησε.
Το Υπουργικό Συμβούλιο
διέκοψε τη συνεδρίασή του και κήρυξε τριήμερο εθνικό πένθος. Του φόρεσαν τη στολή του Αντιστρατήγου, του έζωσαν
το σπαθί με το οποίο πρωτοξεκίνησε τον αγώνα της ανεξαρτησίας και του έβαλαν να
πατά με τα τσαρούχια του μια τουρκική σημαία.
Ενταφιάστηκε στο Α΄ Νεκροταφείο παρουσία
όλων των συναγωνιστών και φίλων και μέσα σε πάνδημο θρήνο.
Το 1930 η κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου,
ανταποκρινόμενη σε αίτημα των Αρκάδων, μετέφερε τα οστά του στην Τρίπολη και τα
τοποθέτησε στο Ηρώων στην πλατεία του Άρεως.
Στη Θεσσαλονίκη, στο παρκάκι απέναντι από
τη ΧΑΝΘ, υπάρχει το φιλοτεχνημένο από τον γλύπτη Ευθύμη Καλευρά άγαλμα του
Κολοκοτρώνη. Στην μπροστινή του όψη υπάρχει μια επιγραφή. Μ’ αυτήν θα
αποχαιρετήσουμε τον Γέρο του Μοριά.
ΧΩΡΕΙ ΓΕΝΝΑΙΕ
ΣΤΡΑΤΗΓΕ ΔΙΔΑΣΚΩΝ
ΤΟΥΣ ΛΑΟΥΣ ΑΝΑ ΤΟΥΣ
ΑΙΩΝΑΣ
ΠΩΣ ΟΙ ΔΟΥΛΟΙ ΓΙΝΟΝΤΑΙ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ
-------------------------
