Ενεργειακά ποτά: Δυνητικές επιπτώσεις στην καρδιά εφήβων και ενηλίκων
Το 30% των ενήλικων, το 68% των εφήβων ηλικίας 10 – 18 ετών, αλλά και το 18% των παιδιών 3 ως 10 ετών κάνουν χρήση ενεργειακών ποτών στην Ευρώπη.
Τα καφεϊνούχα ροφήματα που υπόσχονται boost ενέργειας, αντοχής και εγρήγορσης, είναι σήμερα δεύτερα σε πωλήσεις, πίσω μόνο από τα μπουκαλάκια με νερό, έχοντας ξεπεράσει και τα αναψυκτικά.
Μιλώντας στο iatronet.gr, ο καθηγητής Αξιολόγησης Σωματικής Υγείας Αθλούμενων στο ΤΕΦΑΑ του ΑΠΘ, Νικόλαος Κουτλιάνος (φωτογραφία), επισημαίνει μια σειρά από δυνητικές επιπτώσεις στην υγεία εφήβων και ενήλικων, που συνδέονται με την συχνότητα και την ποσότητα κατανάλωσης, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι και ανεξάρτητοι από αυτούς τους παράγοντες.
Συστατικά και ιδιότητες
Τα ενεργειακά ποτά, που πρωτοεμφανίστηκαν στην Ασία και στην Ευρώπη ήδη από τη δεκαετία του 1960, έχουν ευρύτατη χρήση σήμερα σε όλο τον κόσμο, με περισσότερες από 500 διαφορετικές μάρκες να διατίθενται στην αγορά, σε αμέτρητες εκδοχές όσον αφορά τη σύνθεση και την ποσότητα.
Περιέχουν κυρίως καφεϊνη, μαζί με άλλα συστατικά, που κατά βάση δρουν επίσης ως διεγερτικά του νευρικού συστήματος, όπως ταυρίνη, γλυκουρονολακτόνη, βιταμίνες, guarana, ginseng κ.ά. “Δηλαδή, επιπρόσθετα της διέγερσης της καφεϊνης υπάρχει και η διεγερτική επίδραση των πρόσθετων συστατικών. Το guarana, για παράδειγμα, έχει σχεδόν τριπλάσια συγκέντρωση καφεϊνης συγκριτικά με τον κόκκο του καφέ”, εξηγεί ο κ.Κουτλιάνος, προσθέτοντας πως “σε όλα αυτά προστίθενται σάκχαρα για λόγους γεύσης, που δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η υπερκατανάλωσή τους οδηγεί και σε αύξηση του σωματικού βάρους”.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η δράση των συγκεκριμένων ροφημάτων στην αύξηση της ενέργειας και της αντοχής είναι επιβεβαιωμένη, λόγω της καφεϊνης, ενώ τα αποτελέσματα των ερευνών είναι αντικρουόμενα σε ό,τι αφορά την αύξηση της εγρήγορσης, καθώς από ένα σημείο και μετά η υπερκατανάλωση οδηγεί σε ευερεθιστότητα και διαταραχές εστίασης της προσοχής.
Σε παλιότερη επίσημη θέση της, το 2013, η Διεθνής Εταιρεία Αθλητικής Διατροφής είχε πει πως αν πίνουμε περισσότερο από ένα κουτάκι μπορεί να έχουμε παρενέργειες. Σε νεότερη έκδοσή της, το 2023, επισημαίνει την ανάγκη να προσέχουμε και τα energy shots που κυκλοφορούν πλέον στην αγορά, δηλαδή ενεργειακά ποτά με μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε καφεϊνη.
Μιλώντας στο iatronet.gr, ο καθηγητής Αξιολόγησης Σωματικής Υγείας Αθλούμενων στο ΤΕΦΑΑ του ΑΠΘ, Νικόλαος Κουτλιάνος (φωτογραφία), επισημαίνει μια σειρά από δυνητικές επιπτώσεις στην υγεία εφήβων και ενήλικων, που συνδέονται με την συχνότητα και την ποσότητα κατανάλωσης, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι και ανεξάρτητοι από αυτούς τους παράγοντες.
Συστατικά και ιδιότητες
Τα ενεργειακά ποτά, που πρωτοεμφανίστηκαν στην Ασία και στην Ευρώπη ήδη από τη δεκαετία του 1960, έχουν ευρύτατη χρήση σήμερα σε όλο τον κόσμο, με περισσότερες από 500 διαφορετικές μάρκες να διατίθενται στην αγορά, σε αμέτρητες εκδοχές όσον αφορά τη σύνθεση και την ποσότητα.
Περιέχουν κυρίως καφεϊνη, μαζί με άλλα συστατικά, που κατά βάση δρουν επίσης ως διεγερτικά του νευρικού συστήματος, όπως ταυρίνη, γλυκουρονολακτόνη, βιταμίνες, guarana, ginseng κ.ά. “Δηλαδή, επιπρόσθετα της διέγερσης της καφεϊνης υπάρχει και η διεγερτική επίδραση των πρόσθετων συστατικών. Το guarana, για παράδειγμα, έχει σχεδόν τριπλάσια συγκέντρωση καφεϊνης συγκριτικά με τον κόκκο του καφέ”, εξηγεί ο κ.Κουτλιάνος, προσθέτοντας πως “σε όλα αυτά προστίθενται σάκχαρα για λόγους γεύσης, που δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η υπερκατανάλωσή τους οδηγεί και σε αύξηση του σωματικού βάρους”.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η δράση των συγκεκριμένων ροφημάτων στην αύξηση της ενέργειας και της αντοχής είναι επιβεβαιωμένη, λόγω της καφεϊνης, ενώ τα αποτελέσματα των ερευνών είναι αντικρουόμενα σε ό,τι αφορά την αύξηση της εγρήγορσης, καθώς από ένα σημείο και μετά η υπερκατανάλωση οδηγεί σε ευερεθιστότητα και διαταραχές εστίασης της προσοχής.
Σε παλιότερη επίσημη θέση της, το 2013, η Διεθνής Εταιρεία Αθλητικής Διατροφής είχε πει πως αν πίνουμε περισσότερο από ένα κουτάκι μπορεί να έχουμε παρενέργειες. Σε νεότερη έκδοσή της, το 2023, επισημαίνει την ανάγκη να προσέχουμε και τα energy shots που κυκλοφορούν πλέον στην αγορά, δηλαδή ενεργειακά ποτά με μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε καφεϊνη.
Υπερκατανάλωση και μίξη με αλκοόλ
Μεγάλες πολυκεντρικές μελέτες σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, έχουν αναδείξει πως πάνω από 2 στους 3 εφήβους 10 – 18 ετών είναι καταναλωτές ενεργειακών ποτών. Το 12% αυτών είναι συστηματικά χρόνιοι χρήστες, δηλαδή πίνουν πάνω από 7 λίτρα το μήνα, ενώ ένα άλλο 12% κάνει αυξημένη οξεία χρήση, δηλαδή πάνω από 1 λίτρο τη φορά.
Μια εξαιρετικά διαδεδομένη πρακτική, ιδιαίτερα από τους νέους, είναι η μίξη του αλκοόλ με ενεργειακό ποτό. Οι ίδιες μελέτες έχουν καταδείξει πως την κάνει πάνω από 1 στους 3 έφηβους (36%).
“Το πρόβλημα εδώ είναι ότι η καφεΐνη με το αλκοόλ έχουν ανταγωνιστική δράση μεταξύ τους. Η καφεΐνη που έχει το ενεργειακό ποτό δεν επιτρέπει στο σώμα μας να αντιληφθεί τον βαθμό της μέθης από το αλκοόλ”, εξηγεί ο καθηγητής, συμπληρώνοντας: “αυτό έχει ως αποτέλεσμα να πίνουμε ακόμη περισσότερο αλκοόλ και να φτάνουν στα ΤΕΠ των νοσοκομείων νέοι με πολύ αυξημένα επίπεδα μέθης, γιατί έπιναν παράλληλα και ενεργειακά ποτά.
Γι αυτό το λόγο ο ΠΟΥ με επίσημη τοποθέτησή του έχει ανακηρύξει το θέμα της χρήσης ενεργειακών ποτών στις νεαρές ηλικίες ως ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας”.
Οι κίνδυνοι για την υγεία
Η κατανάλωση ενεργειακών ποτών έχει συσχετιστεί με βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες επιπτώσεις στη λειτουργία του νευρικού (διαταραχές ύπνου, ευερεθιστότητα κ.ά.), και ιδιαίτερα του κυκλοφορικού συστήματος. Όπως επισημαίνει ο κ. Κουτλιάνος, οι επιπτώσεις αυτές δεν συνδέονται υποχρεωτικά με την υπερκατανάλωση. Ακόμη και ένα κουτάκι μπορεί να διεγείρει σημαντικά το κυκλοφορικό σύστημα σε κάποια άτομα, λόγω κάποιου μη φανερού υποκείμενου νοσήματος ή επειδή ο οργανισμός τους είναι παρθένος ως προς τη λήψη καφεϊνης.
Μεταξύ άλλων, επιπτώσεις στο κυκλοφοριακό που έχουν επισημανθεί στη βιβλιογραφία είναι:
Αύξηση αρτηριακής πίεσης.
Σπασμός στεφανιαίων αγγείων, άρα ισχαιμία του μυοκαρδίου που μπορεί να οδηγήσει και σε εμφράγματα.
Διαταραχές του καρδιακού ρυθμού (κυρίως ταχυκαρδία και κολπική μαρμαρυγή, αλλά και σοβαρότερες αρρυθμίες, όπως η κοιλιακή μαρμαρυγή που οδηγεί σε θάνατο).
Αυτόματος διαχωρισμός στεφανιαίων αρτηριών.
Σύνδρομο παρατεταμένου QT.
Αρχόμενη μείωση της απόδοσης του μυοκαρδίου και έναρξη μυοκαρδιοπάθειας.
Η πιθανότητα εμφάνισης αυτών των επιπτώσεων σχετίζεται και με την κατάσταση της υγείας του ατόμου. Για παράδειγμα, σε έναν 50άρη που έχει μια αρχόμενη και μη εμφανή καρδιολογική πάθηση, μπορεί το ενεργειακό ποτό να είναι ο παράγοντας που θα πυροδοτήσει την εκδήλωσητονίζει ο καθηγητής.
Οι ειδικοί συνιστούν την αποφυγή κατανάλωσης ενεργειακών ποτών από εγκυμονούσες ή θηλάζουσες μητέρες, καθώς και ασθενείς με υποκείμενη παθολογία από το κυκλοφορικό σύστημα, οι οποίοι πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό τους.
“Η εκπαίδευση, η περαιτέρω έρευνα και η διάχυση της γνώσης, στοχεύοντας κυρίως στις αναπτυξιακές ηλικίες, είναι τα πιο αποτελεσματικά όπλα που διαθέτουμε στη φαρέτρα μας για την καταπολέμηση της ευρείας χρήσης των ενεργειακών ποτών”, επισημαίνει ο κ. Κουτλιάνος, καταλήγοντας με το αρχαίο ρητό “μέτρον άριστον”, με το οποίο έκλεισε σχετική παρουσίασή του πρόσφατα στο European Conference of Preventive Cardiology 2024.
ιatronet.gr
-------------------------
To Almopia24.gr θεωρεί δικαίωμα του κάθε αναγνώστη να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, τονίζουμε ρητά ότι αυτό δε σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές, καθώς αυτές εκφράζουν τον εκάστοτε χρήστη, σχολιαστή ή αρθρογράφο.
